De Friezen

Dit is een reisboek. Het vormt de neerslag van elf tochten die ik maakte door het land en de geschiedenis van de Friezen. Dat ik in hun midden woon is bijzaak: reizen kan ook dicht bij huis. Bovendien heb ik Friesland en zijn inwoners altijd geobserveerd met de blik van een relatieve buitenstaander. Ik was de veertig al ruim gepasseerd toen ik vanuit de Randstad naar mijn huidige woonplaats IJlst verhuisde. Tegelijkertijd voel ik me intens verweven met mijn onderwerp. Wanneer ik meen mij te moeten verantwoorden voor mijn aanwezigheid in een gezelschap van geboren Friezen is mijn eerste zin steevast: ‘Myn pake wie in Fries.’ Mijn grootvader was een Fries. Het voelt of ik me nog altijd achter zijn brede schouders mag verschuilen op momenten dat ik bang ben er niet helemaal bij te horen. Ondertussen moet ik mijn Frysk Wurdboek erop naslaan om zeker te weten dat ik zelfs dat simpele zinnetje correct spel.
Dat alles maakt dat ik in een bevoorrechte positie verkeer, van perspectief kan wisselen waar mij dat uitkomt. Zelfs in mijn dagelijkse leven voelt het of ik op reis ben: te midden van de Friezen neem ik onbekommerd de rol van toeschouwer aan. Wanneer ik het op deze pagina’s heb over ‘de Friezen’, dan is dat niet omdat ik weiger me als een van hen te zien. En ik weet donderkaters goed dat Fryslân de officiële naam van de provincie, van de streek, van het land is, maar juist omdat ik toeschouwer ben houd ik het bij ‘Friesland’. Een Nederlandse reiziger die een boek schrijft over Frankrijk, heeft het ook niet over La France of over Paris. In dit boek volg ik in de regel de Nederlandse spelling, ook van geografische namen, al lukt het me niet altijd daarin consequent te blijven.
Het feit dat ik vooraf na moet denken over dergelijke keuzes zegt veel over het onderwerp. Wat van een afstand bezien een robuuste en ondeelbare eenheid lijkt, verenigd onder een markante vlag en compleet met een eigen volkslied, een eigen taal en een eigen geschiedenis, blijkt in de dagelijkse praktijk een ongekend complexe en heterogene kluwen van identiteiten waarvan de oorsprong in nevelen is gehuld.